Middeleeuwse miniaturen van Byvanck naar RKD
Verluchte handschriften – met de hand geschreven en versierde boeken uit de middeleeuwen – zijn vaak kostbaar uitgevoerd en voorzien van geschilderde en getekende voorstellingen. Het Nederlandse erfgoed aan verluchte handschriften is beschreven in de Byvanckdatabase. Het RKD gaat deze schat aan materiaal online toegankelijk maken en inhoudelijk verrijken.
Inhoud
Tijdens het project Middeleeuwse miniaturen van Byvanck naar RKD wordt de Byvanckdatabase, die meer dan 4000 verluchte handschriften bevat, geïntegreerd in RKD Research en voor iedereen online toegankelijk gemaakt.
Byvanckdatabase
De Byvanckdatabase ontsluit meer dan 4000 verluchte handschriften. Bijna alle (circa 3000) verluchte handschriften in Nederlandse collecties zijn er in beschreven. Vele daarvan zijn ooit vervaardigd binnen de huidige landsgrenzen, maar in Nederland worden ook rijk verluchte handschriften uit de Zuidelijke Nederlanden, Frankrijk, Italië en andere landen bewaard. Verder bevat de Byvanckdatabase zo veel mogelijk handschriften in buitenlandse collecties waarvan bekend is dat ze in de Noordelijke Nederlanden (ongeveer het huidige Nederland) werden geproduceerd. Daarmee is Nederland het enige land ter wereld dat beschikt over een zo compleet mogelijk overzicht van zijn middeleeuwse boekschilderkunst.
Project
Het project is gestart in 2022 onder leiding van senior conservator middeleeuwse boekverluchting Anne Margreet As-Vijvers. Het RKD wil de Byvanckdatabase medio 2024 toegankelijk maken in RKD Research. De volgende stap is het ontwerpen en lanceren, in 2025, van een kunsthistorisch internetportaal voor wetenschappelijke informatie en kennis over (Noord-)Nederlandse boekverluchting: Medieval Dutch Manuscript Illumination (MDMI).
Fondsen
Het project Middeleeuwse miniaturen van Byvanck naar RKD wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van Stichting Pica, het Cultuurfonds (met name het Atelierpraktijken Fonds), Stichting Art, Books & Collections, het Hendrik Muller Fonds, Stichting Zabawas en een particuliere schenker. Stichting Dioraphte maakte het voorbereidingsproject Middeleeuwse miniaturen in de 21ste eeuw mogelijk, dat van februari t/m juni 2021 werd uitgevoerd in opdracht van Stichting Alexander Willem Byvanck Genootschap. Projectpartners zijn Stichting Alexander Willem Byvanck Genootschap, eCodicesNL en Bibliotheek Rotterdam.
Toelichting
De Byvanckdatabase is vanaf 1989 opgebouwd door onderzoekers van Stichting Alexander Willem Byvanck Genootschap. Niet alleen de handschriften zelf zijn in de database beschreven, maar ook de daarin opgenomen voorstellingen: van bladgrote miniaturen tot de kleinere illustraties in de marges. Miniaturen in verluchte handschriften zijn in veel grotere aantallen bewaard gebleven dan bijvoorbeeld middeleeuwse schilderijen. Dankzij de integratie van de Byvanckdatabase in RKD Research worden de voorstellingen opgenomen binnen het grote geheel van de kunstgeschiedenis van de Nederlanden. Bovendien kunnen we verluchte handschriften relatief goed lokaliseren en dateren. Zo ontstaat een up-to-date en toekomstgericht onderzoeksinstrument voor multidisciplinair onderzoek naar relaties tussen de boekverluchting en andere kunstvormen.