RKD start pilotproject met onderzoeksdata rondom De Stijl

Het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis trapt 2021 af met een nieuw project: Reference Lab – De Stijl. In dit pilotproject wordt onderzocht hoe technische documentatie op een duurzaam internationaal platform kan worden verzameld en toegankelijk gemaakt voor onderzoekers wereldwijd. Het project wordt gefinancierd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, als onderdeel van het Europese samenwerkingsverband European Research Infrastructure for Heritage Science (E-RIHS). De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is coördinator van de nationale hub.

Technische onderzoeksdata

Technisch onderzoek heeft een steeds belangrijkere plek in de kunstgeschiedenis. Zowel nationaal als internationaal worden kunstwerken op grote schaal blootgesteld aan röntgenstralen, UV en infrarood, en aan meer moderne onderzoekstechnieken zoals XRF-scanning. Hierbij wordt een bulk aan onderzoeksdata gegenereerd, die na afronding van het onderzoek of de restauratie vaak in lades en op servers verdwijnen. Met het pilotproject Reference Lab (Referentie Laboratorium) – De Stijl neemt het RKD – in navolging van eerdere initiatieven zoals The Rembrandt Database – een volgende stap in het creëren van een platform voor het bewaren en delen van technisch onderzoeksmateriaal. Het Rijkserfgoedlaboratorium (van de RCE) en andere kennisinstellingen zijn inhoudelijk nauw betrokken bij het project.

1. Piet Mondriaan, Compositie met rood, blauw, zwart, geel en grijs, 1920, detailopname, collectie RKD
2. Piet Mondriaan, Compositie met rood, blauw, zwart, geel en grijs, 1920, infraroodreflectografie, collectie RKD
3. Theo van Doesburg, De kaartspelers, 1916-1917, Kunstmuseum Den Haag, langdurig bruikleen Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Reference Lab – De Stijl

Het pilotproject richt zich op onderzoeksdata rondom De Stijl, de internationale kunstenaarsbeweging die werd vernoemd naar het gelijknamige tijdschrift dat in 1917 werd opgericht door Theo van Doesburg. Voor de leden van De Stijl, zoals Piet Mondriaan en Bart van der Leck, stond een radicale hervorming van de kunst centraal. In de collecties van het RKD en de RCE is veel technische informatie over kunstwerken van De Stijl te vinden, zoals restauratierapporten, detailfoto's en infraroodopnames van schilderijen van Mondriaan. Ook worden de archieven van kunstenaars Bart van der Leck, Theo van Doesburg, César Domela en Chris Beekman bij het RKD bewaard, met daarin documentatie over hun werken.

1. Theo van Doesburg, Kleine Pastorale, glas in lood in voormalige Landbouwwinterschool in Drachten, 1921-1922, foto RCE
2. Theo van Doesburg, Kleine Pastorale, 1921-1922, ontwerptekening, collectie Het Nieuwe Instituut in Rotterdam

Van pilot tot duurzaam platform

Aan de hand van De Stijl-data zal worden onderzocht hoe het RKD zijn database RKDtechnical kan inzetten om wijdverspreide en diverse onderzoekdata via één platform op uniforme wijze te ontsluiten, koppelen, presenteren en beschikbaar te stellen voor geïntegreerd vervolgonderzoek. Hierbij zal ook worden gekeken naar de mogelijkheden om data op te halen via Linked Open Data, en om andere erfgoedorganisaties de mogelijkheid te bieden hun data in te voeren. De kennis en ervaring die tijdens het pilotproject worden opgedaan stimuleren de ontwikkeling en toekomstige implementatie van een duurzaam internationaal platform, waar verschillende instellingen hun onderzoekdata kunnen borgen en verbinden, om zo nieuw onderzoek en onderlinge samenwerking te faciliteren.