Samuel van Hoogstraten krijgt online catalogue raisonné

Samuel van Hoogstraten en Joachim Oudaan, Zelfportret van Samuel van Hoogstraten, 1677, collectie RKD

Het RKD werkt, samen met Museum Rembrandthuis in Amsterdam, aan een online catalogue raisonné van het oeuvre van Samuel van Hoogstraten (1627-1678). Bij de beschrijving van meer dan vijfhonderd van zijn werken worden experts betrokken uit het binnen- en buitenland. De online catalogus zal rond april 2025 verschijnen in de vorm van een RKD Study. 

Inventief kunstenaar en schrijver 

Samuel van Hoogstraten was een inventief kunstenaar en schrijver. Hij begon zijn leertijd bij zijn vader Dirk van Hoogstraten en vervolgens bij Rembrandt. Nadat hij diens atelier verliet, reisde hij Europa door. Hij was bekwaam in het weergeven van verschillende onderwerpen, zoals historiestukken, portretten en trompe-l’oeils. In Wenen kreeg hij van keizer Ferdinand III zelfs een gouden ketting vanwege een fantastisch, illusionistisch stuk waarmee Van Hoogstraten de keizer ‘bedroog’. Aan het eind van zijn leven schreef hij Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst: anders de zichtbaere werelt, een handboek voor schilderkunst dat werd gepubliceerd in 1678. Veel van zijn werk is al bekend, maar zo nu en dan verschijnt er iets nieuws op de kunstmarkt of komen nieuwe toeschrijvingen aan het licht. Dit gebeurt vaker met kunstwerken uit de omgeving van Rembrandt.  

Samuel van Hoogstraten en Joachim Oudaan, Zelfportret van Samuel van Hoogstraten, 1677, collectie RKD
1. Samuel van Hoogstraten en Joachim Oudaan, Zelfportret van Samuel van Hoogstraten, 1677, collectie RKD 

Digitale catalogue raisonné 

Een digitale catalogue raisonné is een passende manier om het oeuvre van Samuel van Hoogstraten te publiceren. Vanwege de online vorm van de RKD Study kunnen nieuwe onderzoeksresultaten gelijk worden verwerkt, waardoor de catalogus up-to-date blijft. Bovendien komt de kennis over deze veelzijdige kunstenaar zo gratis en voor iedereen beschikbaar. De werken die worden opgenomen in de publicatie zijn prenten, tekeningen, schilderijen en perspectiefkasten (illusionistische schilderijen verwerkt in een soort kijkdoos). De klassieke entries worden geïntegreerd in een images record in RKD Research, waar verschillende bevindingen naast elkaar kunnen bestaan. De kunstwerken worden vervolgens gelinkt in de RKD Study, die naast de catalogue raisonné een inleidende biografie en drie essays zal bevatten. Deze worden geschreven door Stephanie Dickey, Leonore van Sloten, Michiel Roscam Abbing en David de Witt. 

Samuel van Hoogstraten, Doop van Christus (Mattheüs 3:16-17), ca. 1646, Albertina Museum, Wenen
2. Samuel van Hoogstraten, Doop van Christus (Mattheüs 3:16-17), ca. 1646, Albertina Museum, Wenen

Tentoonstellingen in Wenen en Amsterdam 

De RKD Study sluit aan op twee tentoonstellingen over Samuel van Hoogstraten, in Wenen en Amsterdam. In het Kunsthistorisches Museum zal vanaf 8 oktober 2024 tot 12 januari 2025 Rembrandt – Hoogstraten, Colour and Illusion te zien zijn. Het is voor het eerst dat er in Oostenrijk zo’n grote Rembrandttentoonstelling gehouden wordt. De meester wordt benaderd vanuit het perspectief van zijn leerling, Samuel van Hoogstraten. Aansluitend zal in Museum Rembrandthuis van 1 februari tot 4 mei 2025 een tentoonstelling te zien zijn waar Van Hoogstraten wordt belicht als een van de beste leerlingen van Rembrandt. 
 

Samuel van Hoogstraten, Trompe-l'oeil stilleven, 1664, Dordrechts Museum
3. Samuel van Hoogstraten, Trompe-l'oeil stilleven, 1664, Dordrechts Museum