RKD Study brengt wandtapijtkunst in Nederlandse collecties in beeld
Door heel Nederland hangen honderden historische wandtapijten in openbare ruimtes, zoals musea, kastelen en bestuursgebouwen. Nu is er voor het eerst een overzicht van deze wandtapijten in de RKD Study Corpus wandtapijten in Nederland, geschreven door Hillie Smit.
Prestigieuze kunstvorm
De burgemeesterskamer van het stadhuis van Leeuwarden wordt gedomineerd door vier wandtapijten met allegorische voorstellingen van Europa, Azië, Afrika en Amerika. Dat deze meters hoge kunstwerken al driehonderd jaar op dezelfde plek hangen is bijzonder, maar er zijn meer voorname interieurs in Nederland met een hoofdrol voor wandtapijten. In de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw behoorden deze werken namelijk tot de meest prestigieuze en kostbare kunstwerken die men kon bezitten. Vandaag de dag zijn veel van deze objecten echter in de vergetelheid geraakt. Het RKD brengt hier verandering in door deze kunstvorm opnieuw de aandacht te geven die ze verdient in het Corpus wandtapijten in Nederland.
Wandtapijten en tapisserie-geweven objecten
Wandtapijten zijn bij uitstek een geschikt onderdeel van de inrichting van kastelen en paleizen. Voor Paleis Het Loo in Apeldoorn werden zestien wandtapijten verzameld. Een andere belangrijke verzameling bevindt zich op Kasteel de Haar te Haarzuilens, met als hoogtepunt drie grote wandtapijten geweven in Brussel in de vroege zestiende eeuw. Naast wandtapijten zijn ook tapisserie-geweven objecten in de publicatie opgenomen, zoals kussens en tafelkleden. Een prachtig voorbeeld van een zeventiende-eeuws interieur met een ensemble in tapisserie van tafelkleed en bijbehorende stoelbekledingen is te vinden in de regentenkamer van het Deutzenhofje in Amsterdam.
2. Tafelkleed met gestrooide bloemen en bijbehorende stoelbekleding, 1650-1670, Deutzenhofje, Amsterdam
Decennialang onderzoek
Dat nu honderden wandtapijten en tapisserie-geweven objecten uitgebreid beschreven en getoond worden in het Corpus wandtapijten in Nederland is het resultaat van decennialang onderzoek. De inzet van Hillie Smit, ondersteund door wijlen professor Willemijn Fock van de Universiteit Leiden, heeft geresulteerd in een diepgaand overzicht van alle werken in openbare collecties verspreid door Nederland. Het onderzoek voor de RKD Study borduurt voort op eerder werk door Elisabeth Kalf, die in 1988 al over de wandtapijten in de provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg publiceerde, en de publicatie uit 2004 door Ebeltje Hartkamp-Jonxis en Hillie Smit over de rijke collectie wandtapijten van het Rijksmuseum.
Een uitgebreide catalogus
De RKD Study opent met een tweetalige inleiding die ingaat op de tapisserietechniek, de geschiedenis van het wandtapijt in West-Europa en een overzicht van de Nederlandse collecties waar een verscheidenheid aan wandtapijten bewaard wordt. Het Corpus zelf is Nederlandstalig en vormgegeven als een catalogus, waarin elk kunstwerk gedetailleerd wordt beschreven, met vele interessante wetenswaardigheden en nieuwe inzichten. Dankzij de digitale opzet zijn de kunstwerken ook opgenomen in de database RKDimages in RKD Research, samen met de gegevens over conditie, herkomst en literatuur. Zowel de RKD Study als RKD Research zijn gratis online toegankelijk, zodat de gegevens over de wandtapijten voor iedereen beschikbaar komen.
Corpus wandtapijten in Nederland: Europese wandtapijten in Nederlandse openbare collecties is te vinden op www.rkdstudies.nl. De publicatie is mede mogelijk gemaakt dankzij de steun van het Barbas-van der Klaauw Fonds en het Carolijn Jongsma Fonds, beide onderdeel van het Cultuurfonds, de Ottema-Kingma Stichting en het Hendrik Mullerfonds.