Weven in vrijheid
Vanaf de late zestiende eeuw verwelkomde Gouda honderden Vlaamse vluchtelingen, onder wie vele wandtapijtwerkers. In het project Weven in vrijheid: Vlaamse wandtapijtwerkers in Gouda aan het begin van de Republiek onderzoekt RKD-conservator Rudy Jos Beerens hoe zij er in slaagden hun tapijtkunst ook in Gouda succesvol te maken.
Inhoud
Het doel van het project Weven in vrijheid is het in kaart brengen van de Vlaamse wandtapijtwerkers in zeventiende-eeuws Gouda en te onderzoeken hoe deze vluchtelingen erin slaagden dankzij sociale netwerken en commerciële strategieën de tapijtkunst in Gouda tot bloei te laten komen. Binnen het onderzoek wordt ook de rol van vrouwen in de tapijtindustrie nader bekeken.
Vlaamse wandtapijtwerkers in Gouda
Tussen 1580 en 1620 veranderde Gouda in korte tijd in één van de grootste wandtapijtcentra in de Nederlanden. De stad verwelkomde honderden vluchtelingen uit Oudenaarde en omgeving, waarvan een groot deel betrokken was geweest bij de wandtapijtindustrie aldaar. Velen van deze Vlaamse kunstenaars zetten hun artistieke activiteiten voort na aankomst in Gouda, maar over hoe of wat zij precies produceerden in de stad is tot nu toe nog weinig bekend. Vertrekkende vanuit een sociaaleconomisch perspectief, brengt het RKD-project Weven in vrijheid hier verandering in. Door de geschiedenissen van alle Goudse wandtapijtondernemers, -ontwerpers en -wevers voor het eerst op systematische en inclusieve wijze in kaart te brengen en te analyseren, wordt onderzocht hoe deze migranten in staat waren hun arbeids- en kapitaalintensieve industrie ogenschijnlijk probleemloos in Gouda te introduceren, welke strategieën zij hanteerden om succesvol te opereren en welke invloed hun migratie had op de verspreiding van Vlaamse artistieke ideeën en beeldtradities in de Noordelijke Nederlanden.
Project
Het project gaat 1 september 2023 van start. Projectleider is RKD-conservator Rudy Jos Beerens. Hij start met een uitgebreid literatuuronderzoek en -archiefonderzoek binnen en buiten het RKD. De verzamelde en verwerkte gegevens worden vervolgens geanalyseerd, beschreven en gepubliceerd vanaf 2024.
Fondsen
Rudy Jos Beerens ontving voor dit project een NWO Museumbeurs. Het RKD vroeg deze beurs aan in samenwerking met Universiteit Leiden, met als medeaanvrager Yvonne Bleyerveld. Ook wordt het project ondersteund door het Hendrik Mullerfonds.
Toelichting
De eerste fase van het project bestaat uit het inwinnen en delen van informatie over de levens en werkzaamheden van Vlaamse vluchtelingen uit Oudenaarde en omgeving, die betrokken waren bij de productie van wandtapijtkunst in Gouda. De resultaten van deze fase, zoals biografische gegevens en toeschrijvingen, worden bijgehouden en gedeeld in de RKD-databases. Tijdens de tweede fase worden de data gecombineerd en geanalyseerd en wordt onderzocht hoe wijdverbreid onderlinge relaties tussen Goudse wandtapijtwerkers waren, of kunstenaars contacten bleven onderhouden met familieleden in Oudenaarde en welke rol vrouwen speelden in de organisatie van werkplaatsen. Het uitpluizen van de geschiedenis van de Goudse wandtapijtondernemers zal nieuwe kennis opleveren over de artistieke en sociaaleconomische strategieën die zij hanteerden en wandtapijten in openbare collecties. De onderzoeksresultaten zullen worden gepubliceerd in wetenschappelijke artikelen.