Hoogtepunten uit het Mauritshuis in tekening en prent weer toekomstbestendig

Serie Steengracht

De schenking geeft inzicht in de collectievorming van het Mauritshuis in de vroege negentiende eeuw, en de toenmalige behoefte om de bekendheid van deze museale collectie te vergroten. Het gaat onder andere om 97 gravures voor de vierdelige uitgave De voornaamste schilderijen van het Koninklijk Kabinet, te 's-Gravenhage, in omtrek gegraveerd, met derzelver beschrijving uit 1826-1830. Deze vroege museumcatalogus werd persoonlijk samengesteld door Johan Steengracht van Oostcapelle, de eerste directeur van het Mauritshuis. De prentenreeks geeft een goed beeld van wat men rond 1830 beschouwde als de topstukken uit de collectie. Het unieke van de serie 'Steengracht' is dat het niet alleen gaat om de prenten bestemd voor de uitgave, maar ook om de ontwerptekeningen daarvoor. Deze werden gemaakt door Nicolaus Heideloff (1761-1837), destijds 'inspecteur' (onderdirecteur) van het Mauritshuis.

Verzuurd karton

Het Mauritshuis droeg de serie Steengracht en een reeks gelijksoortige prenten uit zijn collectie over aan het RKD, omdat daar geschikte faciliteiten zijn om dergelijke werken op papier op verantwoorde wijze te bewaren en beschikbaar te stellen voor onderzoek. De prenten en tekeningen zelf verkeerden in redelijke staat. Helaas waren de bevestigingsstroken en het opzetkarton, waarop ze waren bevestigd, verzuurd. Deze verzuring was deels al overgeslagen op de kunstwerken zelf. Aan sommige prenten is niets te zien, maar anderen vertonen hierdoor verkleuringen en bruine vlekjes. Om verdere degradatie te voorkomen moesten de prenten van het opzetkarton worden verwijderd en ontzuurd.

Conservering door Hoogduin Papierrestauratoren

Begin 2021 bracht het RKD alle werken bij Hoogduin Papierrestauratoren onder voor conservering. Hier zijn de prenten en tekeningen voorzichtig losgemaakt van het karton en in een warmwaterbad gespoeld en ontdaan van de opzetstroken en eventuele oude reparaties. Vervolgens werden de werken op papier nagelijmd met een combinatie van tarwestijfsel en tylose en ontzuurd. Tenslotte zijn ze afzonderlijk opgeborgen in zuurvrij transparant papier, dat volgens de huidige richtlijnen geschikt is voor permanente berging. De conservering werd medegefinancierd door het Mauritshuis, Stichting Boek & Wurm en de Vrienden van het RKD.

Verder onderzoek

Begin mei werd de behandeling voltooid, en inmiddels wordt de serie Steengracht bij het RKD onder gunstige klimatologische omstandigheden bewaard. De tekeningen en prenten worden komend jaar gedigitaliseerd, ontsloten in de database RKDimages en gekoppeld aan de schilderijen van het Mauritshuis waarop ze betrekking hebben. Vervolgens wordt er verder onderzoek gedaan naar de prentenseries onder begeleiding van senior conservator teken- en prentkunst Yvonne Bleyerveld.