RKD Research verrijkt met middeleeuwse miniaturen

19 maart 2025
Gregoriusmis (miniatuur) en Zielen in het vagevuur (gehistorieerde initiaal). Getijdenboek, vermoedelijk gemaakt voor iemand uit de familie van Lochorst, met geschilderde voorstellingen en margeversieringen door de Meester van Katherina van Kleef. Utrecht, ca. 1460 (Den Haag, Huis van het boek, Ms. MMW 10 F 50, ff. 147v-148r)

Meer dan 27.000 beschrijvingen van middeleeuwse handschriften en boekillustraties zijn onlangs toegevoegd aan RKD Research. Deze mijlpaal werd 18 maart gevierd tijdens een symposium over verluchte handschriften georganiseerd door het RKD. 

Leden van het Alexander Willem Byvanck Genootschap tijdens de feestelijke lancering van de overgang van de Byvanckdatabase op 18 maart
1. Leden van het Alexander Willem Byvanck Genootschap tijdens de feestelijke lancering van de overgang van de Byvanckdatabase  op 18 maart 

Verluchte handschriften online toegankelijk 

Het omvangrijke erfgoed aan verluchte handschriften is een weinig bekend, maar essentieel onderdeel van de Nederlandse kunstgeschiedenis. Deze met de hand geschreven en versierde boeken uit de middeleeuwen bevatten tienduizenden geschilderde voorstellingen – véél meer dan er aan schilderijen uit die tijd bewaard is gebleven. De afgelopen jaren is er bij het RKD gewerkt aan het online toegankelijk maken van dit erfgoed in het project Middeleeuwse miniaturen van Byvanck naar RKD. Dit project bouwt voort op de Byvanckdatabase, die in 1989 door een gespecialiseerde werkgroep, het Alexander Willem Byvanck Genootschap, werd opgezet.  

2. Gregoriusmis (miniatuur) en Zielen in het vagevuur. Getijdenboek uit Utrecht, ca. 1460, collectie Huis van het boek, Den Haag
2. Gregoriusmis (miniatuur) en Zielen in het vagevuur. Getijdenboek uit Utrecht, ca. 1460, collectie Huis van het boek, Den Haag 

Byvanckdatabase naar RKD Research 

De Byvanckdatabase ontsluit bijna 3000 verluchte handschriften in Nederlandse collecties. Daarnaast zijn ook circa 1000 handschriften in buitenlandse collecties opgenomen waarvan bekend is dat ze binnen de grenzen van het huidige Nederland zijn gemaakt. Niet alleen de handschriften zelf zijn in de database beschreven, maar ook de afzonderlijke, daarin opgenomen voorstellingen: van bladgrote miniaturen tot de kleinere illustraties in de marges. De database is in zijn geheel geïntegreerd in RKD Research. In totaal zijn meer dan 27.000 beschrijvingen van middeleeuwse handschriften en hun illustraties toegevoegd. Daaraan zijn 23.000 afbeeldingen gekoppeld, zodat de boekillustraties, net als vele andere kunstwerken in RKD Research, voor iedereen beschikbaar zijn gekomen. 

Luister naar de podcastaflevering waarin projectleider Anne Margreet As-Vijvers vertelt over de bijzonderheden van de middeleeuwse handschriften en het onderzoek naar boekverluchting.