RKD podcast: Franz Melchers, een onterecht vergeten kunstenaar
De vierde podcast van het RKD in samenwerking met Caspar Stalenhoef is verschenen op onder andere Spotify en Apple Podcasts. In deze aflevering spreekt Caspar met RKD-conservator Hans Wijgergangs over zijn onderzoek naar het leven en werk van de ‘onterecht vergeten’ kunstenaar Franz Melchers (1868-1944).
Cosmopoliet, decadent en zwerver
Franz Melchers werd in Münster geboren, groeide in Nederland op, debuteerde in Brussel, zocht zijn heil in Parijs en belandde uiteindelijk via veel omzwervingen langs Europese steden in Antwerpen, waar hij aan het einde van de Tweede Wereldoorlog overleed. Hij was een Nederlandse kunstenaar, die tot zijn terugkeer uit Parijs in 1902 een opvallend oeuvre creëerde dat werd bewonderd door tijdgenoten als Maurice Maeterlinck, Cyriel Buysse, Pol de Mont en Albert Plasschaert. Aanvankelijk voelde hij zich thuis in de avant-garde van het fin de siècle, maar na 1900 kenmerkte zijn werk zich door een behoudend realisme. Hij presenteerde zich als een gesoigneerde dandy, maar uit zijn brieven – waarvan er vele bewaard worden in het RKD – spreekt een andere toon en realiteit. Was zijn artistieke zwerversbestaan een comfortabele keuze of bittere noodzaak?
2. Franz Melchers, April, 1897, litho, KB | Nationale bibliotheek
3. Anoniem, Portret van Franz Melchers, ca. 1902, foto
4. Franz Melchers, Canard sur un cours d’eau, ca. 1902, olieverf op doek, Hôtel de Ventes Horta, Brussel
‘Maeterlinckiaans’ en ‘Melchersiaans’
Het werk dat Melchers aan het begin van zijn loopbaan vervaardigde (rond 1890) droeg een verstild, symbolistisch en zwaarmoedig karakter. Het is vergelijkbaar met de poëzie en toneelstukken van Maurice Maeterlinck, waarin zwijgen en inertie een grote rol spelen. Later in zijn carrière bekeerde Melchers zich tot een vorm van koel realisme, maar steeds blijft zijn karakteristieke ‘hand’ herkenbaar, zodat we met recht van een ‘Melchersiaanse’ sfeer kunnen spreken.
Werk en persoonlijkheid
In de nieuwste aflevering van de RKD podcast Kroniek Kunstgeschiedenis legt Hans uit waarom Melchers ‘onterecht vergeten’ is, door cruciale momenten in zijn levenswandel, contacten en activiteiten te bespreken. Uit de biografische gegevens komt een getalenteerde en gedreven kunstenaar naar voren, die tegen de verdrukking in zijn hele leven in dienst stelde van zijn werk. Deze podcast biedt een mooie kennismaking met het karakter en de persoonlijkheid van Melchers als kunstenaar, die smaakt naar meer.