Ontstaan van de Nul-groep
In de jaren zestig keert een aantal Nederlandse kunstenaars – Armando, Jan Henderikse, Henk Peeters en Jan Schoonhoven – zich tegen de gevestigde orde onder de noemer ‘Nul’. Daarmee sluiten ze aan bij de internationale groep ZERO, een van de meest invloedrijke naoorlogse kunstbewegingen. Het RKD is in het bezit van het archief van Henk Peeters, met daarin correspondentie en documentatie van en over de Nul-groep.
Chroniqueur van de Nul-beweging
Kunstenaar Henk Peeters (1925-2013) was de katalysator van de Nul-beweging en ZERO in Nederland. Hij onderhield de contacten met het buitenland, organiseerde tentoonstellingen, was woordvoerder en formuleerde samen met Armando de doelstellingen van Nul. Peeters was ook de chroniqueur van de Nul-beweging en hield er een archief over bij. Zijn archief is geschonken aan het RKD en komt binnenkort beschikbaar voor onderzoek. Het bevat veel correspondentie, onder andere met Yayoi Kusama, met wie hij ook lang na ZERO nog contact onderhield. Dit jaar worden enkele objecten uit zijn archief – samen met andere ZERO en Nul-gerelateerde stukken – getoond op de jubileumtentoonstelling 90 jaar RKD. Hieronder bevindt zich een brief van Peeters aan Piero Manzoni. Deze brief geeft een kijkje in de keuken bij de totstandkoming van de Nul-beweging.
2. Catalogusposter van de eerste museale ZERO-tentoonstelling, Stedelijk Museum Amsterdam 9 t/m 25 maart 1962, ontwerp Henk Peeters, collectie RKD
3. Jan Henderikse (met aureool), Jan Schoonhoven, Henk Peeters en Armando, vier leden van de Nul-groep, Briefkaart van Henk Peeters aan Jan Henderikse, 1989, collectie RKD
ZERO versus Nul
De Italiaan Piero Manzoni (1933-1963) was een baanbrekend conceptueel kunstenaar die door de Nul-kunstenaars werd gezien als voorganger. In 1961 schrijft Henk Peeters in een brief aan Manzoni over een inspirerend weekend dat hij had met een groep internationale kunstenaars, vanwege de voorbereidingen van een tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam. Tijdens dit weekend wordt de groep afgebakend, er wordt gepraat over de titel van de tentoonstelling, de deelnemers – uit acht verschillende landen – en ze besluiten, zo valt te lezen, dat Peeters en Yves Klein voorlopig de algehele regie voeren en het concept ontwikkelen. De internationale benaming ZERO valt in Nederland wat ongelukkig samen met de naam van een groep schilders uit Rotterdam, schrijft Peeters. Ten overvloede, want Manzoni was onderdeel van ZERO toen er stevige irritatie over die gelijke naam ontstond. Het probleem wordt opgelost door voor de buitenlandse exposities ZERO te handhaven en binnen Nederland voortaan de naam Nul te gebruiken. Zo zijn we in de brief getuige van het ontstaan van de naam van de Nul-groep.