Marks on Art
Het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis ontwikkelt een database met merktekens op kunstvoorwerpen, Marks on Art. Merktekens kunnen onder andere informatie geven over de datering van een kunstwerk, de plaats van vervaardiging, de maker en de handel. Er zijn twee omvangrijke datasets die de basis vormen voor de database. Marks on Art: Sculpture bestaat uit merktekens op middeleeuwse beelden en Marks on Art: Painting uit makers- en gildemerken op de achterzijde van zestiende- en zeventiende-eeuwse Hollandse en Vlaamse schilderijen.
Inhoud
Het doel van het project Marks on Art is een vrij toegankelijke database van alle merken die op beeldende en toegepaste kunst worden aangetroffen, waaronder ateliermerken, meestertekens, gildekeurmerken, transportmerken en positioneringsmerken. Deze merken leveren unieke informatie op over de datering van het kunstwerk en de plaats van vervaardiging, het productieproces en de herkomst van de materialen, en kunnen zo licht werpen op onder andere de toeschrijving en de authenticiteit. Merktekens zijn lang niet altijd zichtbaar, omdat ze zich vaak aan de boven-, onder- of achterzijde van een kunstwerk bevinden. Het onderbrengen van alle beschikbare informatie over merken in een breed toegankelijke database biedt daarom ongekende onderzoeksmogelijkheden. Marks on Art wordt geïntegreerd in de bestaande infrastructuur van RKD Research, zodat kruisverbanden kunnen worden gelegd tussen kunstwerk, kunstenaar en technische onderzoeksgegevens, zoals dendrochronologische onderzoeksresultaten. Elk record in Marks on Art bevat een gedetailleerde beschrijving van een merk, vergezeld van een of meer afbeeldingen. Marks on Art is ontwikkeld in nauwe samenwerking met specialisten uit het veld.
Marks on Art: Sculpture
Marieke van Vlierden, gespecialiseerd in middeleeuwse beeldhouwkunst, en Seppe Roels, restaurator van polychrome houtsculptuur, stonden aan de wieg van Marks on Art: Sculpture. Samen met dr. Margreet Wolters ontwierpen zij de structuur van de database. De afgelopen jaren hebben Seppe Roels en Marieke van Vlierden, bij gelegenheid bijgestaan door Catherine Schepens en Olivia Puzzolante, honderden merktekens gedocumenteerd bij Museum Catharijneconvent, Utrecht, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam, Rijksmuseum, Amsterdam, Museum M, Leuven, Museum voor Kunst & Geschiedenis, Brussel, het Suermondt-Ludwig-Museum, Aken en bij diverse particuliere verzamelaars. Het Landschaftsverband Rheinland (LVR) deelde ruimhartig de merktekens die Nora Schlag documenteerde op Zuid-Nederlandse altaarretabels in kerken in het Rijnland.
Het invoeren van alle verzamelde data werd eveneens gedaan door Marieke van Vlierden, Seppe Roels en Catherine Schepens, alsmede door Gwendolyn Herrema. Iris Ippel beschreef de frotti’s (potloodwrijfsels van merktekens) uit het archief van retabelspecialist Herman de Smedt. Marks on Art: Sculpture, dat een vervolg krijgt binnen het project Early Netherlandish Sculpture dat volgend jaar van start gaat, wordt begeleid door dr. Suzanne Laemers.
Het RKD ontving voor Marks on Art: Sculpture uit de nalatenschap van verzamelaarsechtpaar Jacques Schoufour en Ingeborg Martin een genereuze gift van Natuurbehoud Pater David VZW, alsmede een gift van Thomas Leysen. Marc Peez, hoofd restauratie van het LVR – Amt für Denkmalpflege im Rheinland, droeg zorg voor de financiële steun ten behoeve van de documentatie van de merktekens in het Rijnland.
Marks on Art: Painting
Marks on Art: Painting richt zich in nauwe samenwerking met prof. em. dr. Jørgen Wadum op de digitalisering en identificatie van merken op de achterzijde van zestiende- en zeventiende-eeuwse Hollandse en Vlaamse schilderijen. Het uitgangspunt is Wadums dataset van duizenden merken op panelen en koperen dragers, verzameld tijdens bezoeken aan collecties en veilinghuizen. Deze omvangrijke dataset is in 2022 aan het RKD geschonken. Sindsdien werkt het RKD aan de invoer en aanvulling, onder andere door een openbare oproep en internationale samenwerkingen met musea voor aanvullend materiaal.
Het project wordt geleid door dr. Angela Jager en de invoer wordt gedaan door Gwendolyn Herrema. Het RKD verwelkomt Jørgen Wadum als geassocieerd onderzoeker voor de duur van het project. Het RKD ontving voor dit deel van het project een Digital Art History Grant van de Samuel H. Kress Foundation en een toekenning van het Mondriaan Fonds. Jørgen Wadum kreeg voor dit project een Conservation Guest Scholarship van drie maanden op het Getty Conservation Institute (GCI). Kunsthandelaars Richard Green en Rafael Valls, beiden in Londen, hebben in een vroeg stadium van het project bijgedragen.
